Czy to normalne, że u dziecka zaraz po narodzinach występuje zez? Okazuje się, że lekkie odchylenie u maluchów do 3. miesiąca życia może być całkowicie naturalne. Istnieją jednak takie objawy, które warto szybko skonsultować z okulistą. Sprawdź, skąd bierze się zez u noworodków i niemowląt, kiedy jest powodem do niepokoju i jak wygląda leczenie.
Co to jest zez?
Zez to niepoprawne ustawienie gałek ocznych – gdy dochodzi do odchylenia w jednym oku (zez jednooczny) lub na zmianę w obu oczach (zez naprzemienny). Potocznie o tej wadzie mówi się „uciekające oko”, ponieważ osoba z zezem nie patrzy na wprost. Taki objaw może być widoczny stale lub co jakiś czas (okresowo).
Fizjologiczny zez u noworodków i niemowląt – najczęstsza przyczyna zezowania
Gdy dziecko przychodzi na świat, jego ośrodkowy układ nerwowy (OUN) wciąż jest nie do końca dojrzały. Przykładowo niedostatecznie rozwinięty może być odruch fiksacji – czyli wodzenia wzrokiem, gdy coś pojawi się w polu widzenia. Dodatkowo maluch ma niewyćwiczone mięśnie, które poruszają gałką oczną
To wszystko może powodować problemy z odpowiednią koordynacją – a wtedy gałki oczne nie zawsze są w stanie ustawić się równolegle. Fizjologiczny zez u noworodków i niemowląt jest jednak lekki (ma niewielkie nasilenie) i okresowy, czyli pojawia się tylko co jakiś czas. Dodatkowo ustępuje do ok. 3. miesiąca życia, gdy umiejętność fiksacji zostaje już opanowana, a mięśnie są odpowiednio wzmocnione.
Zez u noworodków i niemowląt – kiedy zgłosić się do lekarza?
Już wiesz, że delikatny, okresowy zez u noworodka i niemowlęcia – który ustępuje po 3. miesiącu życia – zwykle jest zjawiskiem fizjologicznym. W większości przypadków nie jest więc powodem do niepokoju.
Skonsultuj stan dziecka z lekarzem, jeśli zez utrzymuje się dłużej lub pojawia się nagle. Zgłoś się do okulisty także wtedy, jeżeli dotyczy maluszka do 3. miesiąca życia i jednocześnie:
- jest stały (występuje cały czas lub bardzo często)
- ma duże nasilenie, odchylenie jest spore
- dziecko nie rusza gałką oczną
- dziecko nie skupia wzroku np. na twarzy rodzica
Obecność takich objawów nie znaczy jeszcze, że coś nie jest w porządku. Zawsze warto jednak sprawdzić stan zdrowia malucha, a w razie potrzeby szybko rozpocząć leczenie. Im szybciej zez u dziecka zacznie być leczony, tym większa szansa na całkowite unormowanie ustawienia gałek ocznych.
Inne przyczyny zeza u dziecka
Istnieje wiele możliwych przyczyn zeza u dziecka. Jeśli niepoprawne ustawienie występuje zaraz po urodzeniu, maluch jest sprawdzany przede wszystkim w kierunku:
- wysokich wad wzroku
- chorób oczu (np. zaćmy wrodzonej, dystrofii siatkówki)
- guzów nowotworowych
- powikłań po zakażeniu wewnątrzmacicznym (np. toksoplazmozą)
- chorób układu nerwowego
Niesymetryczne ustawienie gałek ocznych może być też jedną z nieprawidłowości, które występują np. w przebiegu zespołu Downa, zespołu Marfana czy mózgowego porażenia dziecięcego. Choroba zezowa częściej występuje również u wcześniaków. Większe ryzyko pojawia się też u tych dzieci, które pochodzą z rodzin mających problemy ze wzrokiem (np. wady refrakcji, zez, choroby oczu).
Diagnostyka i leczenie zeza u dzieci
W gabinecie lekarskim wykonuje się różne badania – najczęściej zupełnie nieinwazyjne. Mogą jednak wymagać zastosowania odpowiednich kropli. Okulista sprawdza m.in. ostrość wzroku i wadę refrakcji, ocenia budowę oka i ruchomość gałek ocznych, a także wykonuje test zasłaniania i Brücknera (świeci wewnątrz oka).
Leczenie zeza zależy od przyczyny problemu. Dodatkowo nieleczony zez może doprowadzić do niedowidzenia w jednym oku – tego powikłania można jednak uniknąć. Zwykle wykorzystuje się różne metody, przede wszystkim:
- korekcję wady wzroku
- ćwiczenia oczu
- zasłanianie oka
- zastosowanie szkieł pryzmatycznych (okulary korygujące zeza)
- zabiegi chirurgiczne
Jeśli cokolwiek Cię niepokoi, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. W wielu przypadkach okazuje się, że wszystko jest w porządku. Warto jednak wykluczyć inne możliwe przyczyny zeza u dziecka. Dodatkowo chorobę zezową zwykle można skutecznie leczyć – ważne jednak, by zacząć terapię jak najszybciej!
Źródła:
- Jakie jest znaczenie niewielkiego zeza u niemowlęcia? Kiedy należy się niepokoić?
- Zez, co to jest i jakie są przyczyny?
- Wytyczne dotyczące postępowania w zezie u dzieci – część 1
- Co to jest zez?
- Obietnice sztucznej inteligencji w medycynie i okulistyce
- Zez zbieżny niemowlęcy
- Polskie Towarzystwo Okulistyczne, Wytyczne dotyczące postępowania w przypadku zeza u dzieci 2022.